OLAY İLİŞKİLİ POTANSİYELLER VE UYARILMIŞ POTANSİYELLER
ERP (EVENT RELATED POTENTIALS) - EP (EVOKED POTENTIALS)
Olay İlişkili Potansiyeller (Event Related Potentinals – ERP), basit anlatımıyla, bir kişiye sık olarak (50-500 kere) verilmiş olay/uyarılara kişinin verdiği fizyolojik tepkinin kesin zaman ile EEG sinde bir tepki ve/veya kognitif yanıt olarak alınmasıdır. ERP'leri inceleyerek insan beyninin bilgiyi nasıl işlediğini görebiliriz.
Araştırma İçin ERP Uygulamaları
Tepki hataları, tepki süresi ve bu tür detayların analizi ve özellikle ERP nin latans ve amplitüt bileşenleri şu konularda oldukça önemli bilgiler verebilir; İnsan beyninin bilgiyi nasıl işlediği (cognition) ve Dikkatin değişkenleri.
Uyarılmış Potansiyeller (EP) basitçe fiziksel uyarıyı yansıtırken (Eksojen Potansiyeller), Olay İlişkili Potansiyeller, hafıza, beklenti (Bereitschaftspotential) ve dikkat gibi daha 'yüksek' işlemler ile ilgilidir. (Endojen Potansiyeller)
Günümüze kadar, geniş bir uygulama yelpazesinde binlerce bilimsel ERP çalışması yayımlanmıştır. Gelişi güzel bazı örnekler aşağıdadır.
Araştırma İçin ERP Uygulamaları
Tepki hataları, tepki süresi ve bu tür detayların analizi ve özellikle ERP nin latans ve amplitüt bileşenleri şu konularda oldukça önemli bilgiler verebilir; İnsan beyninin bilgiyi nasıl işlediği (cognition) ve Dikkatin değişkenleri.
Uyarılmış Potansiyeller (EP) basitçe fiziksel uyarıyı yansıtırken (Eksojen Potansiyeller), Olay İlişkili Potansiyeller, hafıza, beklenti (Bereitschaftspotential) ve dikkat gibi daha 'yüksek' işlemler ile ilgilidir. (Endojen Potansiyeller)
Günümüze kadar, geniş bir uygulama yelpazesinde binlerce bilimsel ERP çalışması yayımlanmıştır. Gelişi güzel bazı örnekler aşağıdadır.
• Dikkat problemleri
• Madde bağımlılığı
• Görsel duygu işleme
• Şizofreni
• Alzheimer
• Uyku araştırmaları
• Tanıma hafızası
• Hafıza ve lisan
• PTSD
• Travmatik Beyin Hasarı
• Öğrenme güçlükleri
• Otizm
• Madde bağımlılığı
• Görsel duygu işleme
• Şizofreni
• Alzheimer
• Uyku araştırmaları
• Tanıma hafızası
• Hafıza ve lisan
• PTSD
• Travmatik Beyin Hasarı
• Öğrenme güçlükleri
• Otizm
Tavsiye Edilen Literatüre Kısa Bir Örnek:
1) "An introduction to the event-related potentials technique", by Stephen J.Luck. ISBN 0-262 12277-4
2) "Event-Related Potentials, a Methods Handbook", edited by Todd C. Handy. ISBN 0-262-08333-7
3) "Essentials of Clinical Neurophysiology " by Karl E. Misulus. ISBN 0-7506-9887-X
4) "Visual evoked potentials standard (2004)", by J. Vernon Odom et al.
5) "Guidelines for using human event–related potentials to study cognition: Recording standards and publication criteria.", by T.W. Picton et al. (2000)
2) "Event-Related Potentials, a Methods Handbook", edited by Todd C. Handy. ISBN 0-262-08333-7
3) "Essentials of Clinical Neurophysiology " by Karl E. Misulus. ISBN 0-7506-9887-X
4) "Visual evoked potentials standard (2004)", by J. Vernon Odom et al.
5) "Guidelines for using human event–related potentials to study cognition: Recording standards and publication criteria.", by T.W. Picton et al. (2000)
Uyarılmış Potansiyeller (Evoked Potentials - EP) 100 kereden fazla verilmiş bir uyarıya kesin zaman bilgisiyle alınan EEG deki yanıtlardır. ERP nin aksine, kişinin herhangi bir eylem yapması veya kognitif işlem yapması önemsenmez. Amaç, basitçe beynin görsel, işitsel ve somato-sensory uyarılara nasıl tepki verdiğini görmektir.
VEP: Visual Evoked Potential – Görsel Uyarılmış Potansiyeller, kişinin görsel alanının sürekli tekrarlayan duysal uyarılarla tetiklenmesi ve kesin zamanlı EEG lerin averajlanmasıyla görünür hale gelir.
Görsel uyaranlar, Satranç tahtası paterni dönüşümü, Siyah/beyaz bir görselin yanıp sönmesi, Pattern onset uyaran veya Fotik uyaran (ışık) olarak verilebilir.
VEP: Visual Evoked Potential – Görsel Uyarılmış Potansiyeller, kişinin görsel alanının sürekli tekrarlayan duysal uyarılarla tetiklenmesi ve kesin zamanlı EEG lerin averajlanmasıyla görünür hale gelir.
Görsel uyaranlar, Satranç tahtası paterni dönüşümü, Siyah/beyaz bir görselin yanıp sönmesi, Pattern onset uyaran veya Fotik uyaran (ışık) olarak verilebilir.
"Visual Evoked Potentials Standard 2004" (Vernon Odom et al) e göre pattern dönüşümü klinik uygulamalar için tercih edilen yöntemdir. Örnek bir pattern dönüşüm VEP i yukarıda gösterilmiştir. N75, P100 ve N135 bileşenleri işaretlenmiştir. (Pozitif yukarısıdır)
EEG ve Olay Senkronizasyonu
Averaj tepkilerde kesinlik ve yüksek zaman - çözünürlük elde edebilmek için, uyarı (olaylar) EEG sinyali ile çok hassas olarak zaman senkronizasyonunda olmalıdır. Bir çok ERP/EP sistemi bilinmeyen veya değişken latans (gecikme) sorunuyla karşı karşıyadır ve uyarının verildiği gerçek zamanı kaydedememektedir. Bu aşağıdaki sorunlara yol açmaktadır:
a) Gecikme: ERP/EP bile- şenlerinin gerçek latansı kayar ve 5-10 ms veya daha fazla senkronizasyon hatalarına sebep olur.
b) Tutarsızlık: Zamanlama hatalarından dolayı, uyarı ve olay kaydı tutarsızdır. Bu ERP/EP bileşenlerinde kaymaya ve ERP/EP bileşenlerinin yumuşamasına yol açar.
NeXus sistemleri bu iki olumsuzluğu ortadan kaldırmak için, uyarının verildiği zamanı tam olarak kaydeden ve bunu dijital tetikleme girişine geri besleyen özel bir aygıt kullanmaktadır.
a) Gecikme: ERP/EP bile- şenlerinin gerçek latansı kayar ve 5-10 ms veya daha fazla senkronizasyon hatalarına sebep olur.
b) Tutarsızlık: Zamanlama hatalarından dolayı, uyarı ve olay kaydı tutarsızdır. Bu ERP/EP bileşenlerinde kaymaya ve ERP/EP bileşenlerinin yumuşamasına yol açar.
NeXus sistemleri bu iki olumsuzluğu ortadan kaldırmak için, uyarının verildiği zamanı tam olarak kaydeden ve bunu dijital tetikleme girişine geri besleyen özel bir aygıt kullanmaktadır.
NeXus tetikleme mekanizmasından gelen sinyal, EEG ile aynı zamanlama ve çözünürlükte kayıt edilir. Bu sebeple zaman çok net, kesin ve gerçek olarak kaydedilir.
Bunun anlamı, BioTrace+ Programı uyarı verdiğinde, Windows İşletim Sisteminden veya donanımdan dolayı bir gecikmenin söz konusu olmayacağıdır. Çünkü zaman bilgisi program ile değil TETİKLEME girişi ile kesin zamanlı olarak kaydedilir.
Resimde görüldüğü gibi, ses tonu yazılımımız tarafından yaratılır. Ardından NeXus Tetikleme Mekanizması tarafından yakalanır ve NeXus ve BioTrace+ EEG yi kaydederken eş zamanlı olarak hemen tetikleme girişine yollanır. Aynı prensip ışık için de geçerlidir. (Bilgisayar görüntüleri) Bu durumda ışık sensörü tetikleme girişini beslemektedir. Kolay ve hızlı ERP/EP çalışmaları yazılımımız tarafından çok hızlı ve basit bir şekilde üretilir.
BioTrace+ kendi uyarı (olay) listenizi yaratmanıza olanak verir ve kendi ses veya görüntü dosyalarınızı kullanabileceğiniz gibi, ek bir ücrete tabi olmadan programla birlikte standart gelen hazır deneysel protokollere de birkaç mouse tıklamasıyla ulaşabilirsiniz. Ayrıca, E-Prime projelerinizi de sistemimizle birlikte kullanabilirsiniz.
Bunun anlamı, BioTrace+ Programı uyarı verdiğinde, Windows İşletim Sisteminden veya donanımdan dolayı bir gecikmenin söz konusu olmayacağıdır. Çünkü zaman bilgisi program ile değil TETİKLEME girişi ile kesin zamanlı olarak kaydedilir.
Resimde görüldüğü gibi, ses tonu yazılımımız tarafından yaratılır. Ardından NeXus Tetikleme Mekanizması tarafından yakalanır ve NeXus ve BioTrace+ EEG yi kaydederken eş zamanlı olarak hemen tetikleme girişine yollanır. Aynı prensip ışık için de geçerlidir. (Bilgisayar görüntüleri) Bu durumda ışık sensörü tetikleme girişini beslemektedir. Kolay ve hızlı ERP/EP çalışmaları yazılımımız tarafından çok hızlı ve basit bir şekilde üretilir.
BioTrace+ kendi uyarı (olay) listenizi yaratmanıza olanak verir ve kendi ses veya görüntü dosyalarınızı kullanabileceğiniz gibi, ek bir ücrete tabi olmadan programla birlikte standart gelen hazır deneysel protokollere de birkaç mouse tıklamasıyla ulaşabilirsiniz. Ayrıca, E-Prime projelerinizi de sistemimizle birlikte kullanabilirsiniz.